Η είδηση του λουκέτου στο οποίο οδηγήθηκε η αεροπορική εταιρεία Cobalt μονοπωλεί τις τελευταίες ώρες το ενδιαφέρον όλης της Κύπρου. Χιλιάδες επιβάτες επηρεάστηκαν και εκατοντάδες εργαζόμενοι βρέθηκαν ξαφνικά στην ανεργία.
Ανάλογες καταστάσεις ζήσαμε όμως και κατά το παρελθόν, αφού η Cobalt δεν είναι η πρώτη κυπριακή αεροπορική εταιρεία που «συντρίβεται» λόγω οικονομικών προβλημάτων.
Νωπά στις μνήμες είναι τα γεγονότα με το κλείσιμο των Κυπριακών Αερογραμμών, καθώς και μερικά χρόνια προηγουμένως της Eurocypria, ενώ αποτυχημένες προσπάθειες στον τομέα των αερομεταφορών καταγράφηκαν, με προέλευση τον ιδιωτικό τομέα, υπήρξαν και πριν από την Cobalt.
Οι Κυπριακές Αερογραμμές
Από τον καιρό της αποικιοκρατίας είχαν ιδρυθεί οι Κυπριακές Αερογραμμές, και συγκεκριμένα στις 24 Σεπτεμβρίου 1947. Οι Κυπριακές Αερογραμμές ξεκίνησαν να δραστηριοποιούνται στις 19 Απριλίου 1948, αρχικά με τρία αεροσκάφη στον στόλο τους.
Μέσα σε τρία χρόνια, τα έσοδα της εταιρείας εκτοξεύτηκαν και η διοίκησή της αποφάσισε όπως αγοραστούν άλλα τρία αεροσκάφη, ενώ μια πενταετία μετά την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενοικιάστηκαν από την κυπριακή Κυβέρνηση-η οποία κατέστη ο μεγαλομέτοχος της εταιρείας- άλλα δύο αεροσκάφη.
Την ίδια χρονιά, δηλαδή το 1965, οι Κυπριακές Αερογραμμές αποκτούν το δικό τους λογότυπο, ενώ με την πάροδο του χρόνου αυξάνονται συνεχώς τα αεροσκάφη της εταιρείας, καθώς και τα δρομολόγια που εκτελεί.
Τη δεκαετία του 1980 εντάχθηκαν στο στόλο των Κυπριακών Αερογραμμών τα πρώτα τέσσερα Boeing 707, ενώ η Κυβέρνηση αγοράζει το μερίδιο που ανήκε στην British European Airways, αποκτώντας έτσι το 70,86% των μετοχών των Κυπριακών Αερογραμμών.
Τον Ιούνιο του 1991 η εταιρεία αποφασίζει να ανανεώσει πλήρως τα αεροσκάφη της, αναπροσαρμόζοντας το εσωτερικό της καμπίνας, επανασχεδιάζοντας τις στολές των Ιπτάμενων Φροντιστών και αλλάζοντας το λογότυπο.
Η ανανέωση του στόλου των Κυπριακών Αερογραμμών συνεχίστηκε και τη δεκαετία του 2000(ολοκληρώθηκε το 2011), ενώ την ίδια περίοδο σύναψε συμφωνίες συνεργασίας με τις Olympic Air, Αeroflot, Gulf Air, Etihad, Virgin Atlantic και TAROM.
Το τέλος της πολύχρονης διαδρομής του κρατικού-όπως καθιερώθηκε να λέγονται οι Κυπριακές Αερογραμμές-, αερομεταφορέα της Κύπρου, σηματοδότησε στις 9 Ιανουαρίου 2015 η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι κρατικές ενισχύσεις ύψους πέραν των €65 εκατ. προς την εταιρεία ήταν παράτυπες και το ποσό έπρεπε να επιστραφεί στο κράτος.
Όπως χαρακτηριστικά αναφερόταν στην απόφαση της Κομισιόν, «οι Κυπριακές Αερογραμμές δεν είχαν καμία πραγματική προοπτική να καταστούν βιώσιμες χωρίς συνεχιζόμενη κρατική ενίσχυση».
Έτσι, τα ανυπέρβλητα οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι Κυπριακές Αερογραμμές, τις οδήγησαν αναγκαστικά σε…πτήση χωρίς επιστροφή. Αυτή της οριστικής καθήλωσης.
Η τελευταία πτήση με κωδικό CY337 είχε δρομολόγιο από Αθήνα προς Λάρνακα. Το αεροπλάνο που εκτέλεσε την πτήση ήταν το μοναδικό ιδιόκτητο της εταιρείας και προσγειώθηκε στη Λάρνακα στις 21:15 τοπική ώρα της 9ης Ιανουαρίου 2015.
Το χρονικό της καταστροφής
Σεπτέμβριος 2007: Η Επιτροπή ενέκρινε πακέτο ενίσχυσης αναδιάρθρωσης ύψους 95 εκατ. ευρώ υπέρ των Κυπριακών Αερογραμμών.
2010-2011: Οι Κυπριακές Αερογραμμές έλαβαν ενισχύσεις για επαγγελματική κατάρτιση ύψους 269.000 ευρώ στο πλαίσιο του καθεστώτος απαλλαγής για μη προβληματικά μέτρα στήριξης.
Φεβρουάριος 2012: Η Επιτροπή κίνησε προκαταρκτική έρευνα όταν πληροφορήθηκε από δημοσιεύματα του Τύπου ότι προβλεπόταν αύξηση κεφαλαίου για τις Κυπριακές Αερογραμμές.
Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 2012: Η Κύπρος προέβη σε εισφορά κεφαλαίου ύψους 31,3 εκατ. ευρώ στην αεροπορική εταιρεία.
Δεκέμβριος 2012: Η Κύπρος κοινοποίησε ενίσχυση διάσωσης ύψους 73 εκατομμυρίων ευρώ υπέρ της αεροπορικής εταιρείας. Δόσεις του δανείου που ανέρχονται συνολικά σε 34,5 εκατ. ευρώ καταβλήθηκαν μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου 2013, κατά παράβαση της υποχρέωσης της Κύπρου να περιμένει το αποτέλεσμα του ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων από την Επιτροπή.
Μάρτιος 2013: Η Επιτροπή ξεκίνησε εις βάθος έρευνα όσον αφορά το πακέτο ενίσχυσης διάσωσης ύψους 73 εκατ. ευρώ και την εισφορά κεφαλαίου ύψους 31,3 εκατ. ευρώ.
Οκτώβριος 2013: Η Κύπρος κοινοποίησε πακέτο ενίσχυσης για την αναδιάρθρωση των Κυπριακών Αερογραμμών ύψους 102,9 εκατ. ευρώ, προς έγκριση βάσει των διατάξεων περί κρατικών ενισχύσεων. Το πακέτο κάλυπτε την εισφορά κεφαλαίου ύψους 31,3 εκατ. ευρώ που είχε ήδη χορηγηθεί το 2012, κεφαλαιοποίηση του χρέους ύψους 63 εκατ. ευρώ και 8,6 εκατ. ευρώ για την κάλυψη του ελλείμματος του ταμείου πρόνοιας, ενός συστήματος παροχών για τους υπαλλήλους που έχουν ως έδρα την Κύπρο (εξαιρουμένων των πιλότων), το οποίο χρηματοδοτείται με εισφορές από τους εργαζομένους και από τις Κυπριακές Αερογραμμές.
Φεβρουάριος 2014: Η Επιτροπή κίνησε εις βάθος έρευνα, ώστε να αξιολογηθεί το πακέτο ενίσχυσης αναδιάρθρωσης.
Η απόφαση της Επιτροπής αποδείχθηκε μοιραία για το μέλλον της εταιρείας…
Η Eurocypria
Περίπου πέντε χρόνια πριν από την κατάρρευση των Κυπριακών Αερογραμμών, είχε κλείσει η θυγατρική τους Eurocypria, η οποία είχε ιδρυθεί στις 12 Ιουνίου 1991 με τις Κυπριακές Αερογραμμές να κατέχουν το 100% των μετοχών της εταιρείας.
Το πτητικό πρόγραμμα της Eurocypria, η οποία εκτελούσε μόνο ναυλωμένες πτήσεις, ξεκίνησε στις 25 Μαρτίου 1992 με δύο ολοκαίνουργια Airbus A320, ενώ ακόμη δύο ιδίου τύπου προστέθηκαν σε μεταγενέστερο στάδιο.
Από το 2001, παράλληλα με τις ναυλωμένες πτήσεις, εκτελούσε και προγραμματισμένες πτήσεις, ενώ το 2003, η Eurocypria αντικατέστησε τα Airbus με τέσσερα καινούργια Boeing 737-800, πουλώντας τα A320 στην μητρική της, Cyprus Airways.
Το 2007 στα πλαίσια εξυγίανσης της Cyprus Airways η Κυβέρνηση είχε πρόθεση να ενισχύσει οικονομικά της εταιρεία. Προκείμενου όμως να μην κατηγορηθεί για παράνομη επιδότηση, είχε θέσει το θέμα στην Ε.Ε.
Η λύση που είχε προταθεί τότε ήταν να πουληθεί η θυγατρική Eyrocypria και να αποσπαστεί από την Cyprus Airways, υπό τον όρο όμως ότι από την μέρα της συναλλαγής θα λειτουργούν ως αυτόνομες εταιρείες.
Η πώληση της Eurocypria εκτελέστηκε έναντι 23 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία «έκλεισαν» τρύπες της Cyprus Airways. Τα οικονομικά της Eurocypria όμως δεν ήταν τα καλύτερα, οπότε ξεκίνησαν οι συζητήσεις συγχώνευσης με την Cyprus Airways.
H απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο αίτημα συγχώνευσης των Cyprus Airways και Eurocypria, δεν υπήρξε απλώς αρνητική, αλλά με την υπόδειξη ότι η μόνη λύση είναι η εκκαθάριση της εταιρίας.
Και αυτό, αφού η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν επιτρέπει η απορρόφηση εργασιών της μιας από την άλλη εταιρεία, ούτε συγχώνευσης, αλλά ούτε και μεταφορά εργαζομένων. Επίσης δεν θα επέτρεπε την εφαρμογή σχεδίου εθελούσιας αφυπηρέτησης στην Cyprus Airways, διότι θα επηρεαζόταν το σχέδιο εξυγίανσης της Cyprus Airways.Τον Νοέμβριο του 2010 η Κυβέρνηση ανακοίνωσε την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για πτώχευση της Eurocypria.
Μετά την εξέλιξη αυτή, η Κυβέρνηση προχώρησε σε εκκαθάριση της εταιρείας, παροχή πρόσθετης αποζημίωσης στους εργαζομένους μέσα από ένα συγκεκριμένο σχέδιο, και εξαγγελία σχεδίου εθελούσιας εξόδου από τις Κυπριακές Αερογραμμές.
H Ajet των… έξι μηνών
Άλλη μια αεροπορική εταιρεία που έκλεισε μετά το 2000-και η πρώτη χρονικά-ήταν η Ajet. Μια αεροπορική εταιρεία που ιδρύθηκε στις 14 Μαρτίου 2006 ως αντικαταστάτρια της Helios Airways, η οποία είχε κλείσει μετά το αεροπορικό δυστύχημα του 2005.
Το εγχείρημα για μια νέα εταιρεία κράτησε μόλις έξι μήνες, αφού στις 30 Οκτωβρίου 2006, η ανακοινώθηκε η διακοπή των δραστηριοτήτων της για ενενήντα ημέρες.
Μετά από αυτή την εξέλιξη, η Κυβέρνηση ζήτησε άμεση πληρωμή των καθυστερούμενων φόρων, ενώ ιδιώτες απαίτησαν την άμεση αποπληρωμή σε μετρητά όλων των υπηρεσιών και αγαθών που παρείχαν στην εταιρεία.
Την 31η Οκτωβρίου 2006, η εταιρεία ανακοίνωσε πως θα παύσει αμέσως τις δραστηριότητες της και στις 11 Νοεμβρίου 2006, η ιστοσελίδα της εταιρείας, ανέφερε πως η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, «κρατούσε παράνομα τα αεροπλάνα της εταιρείας και πάγωσε τους λογαριασμούς της σε κυπριακές τράπεζες».
Τελικά, τη Δευτέρα 6 Νοεμβρίου 2006, η εταιρεία ανακοίνωσε πως οι πτήσεις που οργάνωνε, θα οργανώνονταν από άλλες εταιρείες.
Σύμφωνα με την ιδιοκτήτρια εταιρεία, η απόφαση για κλείσιμο της Ajet οφείλετε στα ελάχιστα κέρδη και στην πίεση που δέχθηκε από τους πιστωτές.
Η Helios
Διαφορετικό και φυσικά πολύ πιο τραγικό υπήρξε το τέλος της Helios, καθώς η εταιρεία έκλεισε έπειτα από τη συντριβή αεροσκάφους της τον Αύγουστο του 2005 στο Γραμματικό, ένα γεγονός που συντάραξε το πανελλήνιο και βύθισε στο πένθος τις οικογένειες των 121 επιβαινόντων-πληρώματος και επιβατών- στην μοιραία εκείνη πτήση προς την Αθήνα.
Η Helios είχε ιδρυθεί το 1999 και διέθετε στον στόλο της αρχικά δύο, και κατόπιν τρία αεροσκάφη.
