Tην ανάγκη αλλαγών στο σχέδιο πολιτογραφήσεων ξένων επενδυτών ώστε να τερματιστεί η στόχευση επενδύσεων στον τομέα κατασκευών εισηγούνται οικονομολόγοι, επικρίνοντας τη μονόπλευρη και ευκαιριακή ανάπτυξη που τροφοδοτεί το υφιστάμενο σχέδιο.
Εν αναμονή της οριστικοποίησης των αλλαγών από την κυβέρνηση για το σχέδιο πολιτογραφήσεων μετά την κατσάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οικονομολόγοι κακίζουν την υφιστάμενη κατάσταση και σημειώνουν την ανάγκη αλλαγών που διασφαλίζουν τη διοχέτευση πόρων σε παραγωγικούς τομείς της οικονομίας.
«Θα πρέπει να σταματήσει η στόχευση των επενδύσεων στον τομέα των κατασκευών επειδή αυτό αποτελεί μη παραγωγική επένδυση και ο τομέας αυτός (ανά το παγκόσμιο) είναι επιρρεπής στη δημιουργία φούσκας», αναφέρει ο καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Μάριος Ζαχαριάδης.
«Θα πρέπει πλέον να γίνει πιο δίκαιο ως προς το ποιος επωφελείται από αυτό και με βάση το γεγονός ότι το κυπριακό διαβατήριο είναι δημόσιος πλούτος και τα κέρδη από αυτό θα πρέπει να διαμοιράζοντα ισόποσα στην κοινωνία. Π.χ. θα μπορούσε να γίνεται απευθείας πληρωμή ενός σεβαστού ποσού στο κυπριακό κράτος για απόκτηση διαβατηρίων και αυτό να χρησιμοποιείται αποκλειστικά για αποπληρωμή δημοσίου χρέους το οποίο θα είναι επωφελές για τον μέσο κύπριο φορολογούμενο. Επίσης θα μπορούσε να δίνονται διαβατήρια μόνο μετά από αγορά κυπριακού χρέους, κάτι που επίσης θα ήταν επωφελές για τον μέσο κύπριο φορολογούμενο», σημειώνει.
«Τα πιο πάνω θα βοηθούσαν να αλλάξει η αντίληψη των ξένων ότι το υπάρχον είναι ένα πρόγραμμα φτιαγμένο για μια μικρή ομάδα κατασκευαστών, επαγγελματιών, κομματικών και άλλων (φίλων και συγγενών) οι οποίοι έχουν πρόσβαση στην εκτελεστική και νομοθετική εξουσία. Αυτό κάνει τεράστια ζημιά στην υπόσταση του αρχηγού του κράτους και του ίδιου του κυπριακού κράτους», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Ζαχαριάδης.
Σύμφωνα με τον κ. Ζαχαριάδη, οι επενδύσεις που απαιτούνται θα πρέπει να είναι παραγωγικής φύσης και να έχουν πιο μεγάλο χρονικό ορίζοντα, πιο κοντά στα 10 έτη καθώς αυτό θα δημιουργούσε και μια πιο μακροπρόθεσμη σχέση του επενδυτή με την Κύπρο.
Προσθέτει ότι θα πρέπει να απαιτείται πλέον μερική διαμονή στην Κύπρο ενώ θα πρέπει να αυξηθεί ο βαθμός διαφάνειας του προγράμματος, για σκοπούς ασφάλειας αλλά και επειδή η έλλειψη διαφάνειας εκλαμβάνεται ως προσπάθεια μιας μικρής ομάδας ανθρώπων να συνεχίσουν να επωφελούνται από υπερκέρδη.
Οι οικονομολόγοι ζητούν και περισσότερους ελέγχους. «Θα πρέπει να βελτιωθούν οι έλεγχοι έτσι ώστε να μην υπάρχει το δικαίωμα της αμφιβολίας (benefit of the doubt) για αιτούντες διαβατηρίων. Δηλαδή, αν δεν μπορούν να αποδείξουν ότι η περιουσία τους έχει προέλθει από νόμιμες πηγές να μην εγκρίνεται η αίτηση τους. Η ζημιά στη φήμη του κράτους από τυχόν παραλείψεις βλάπτει όλους μας και δεν μπορεί να είναι ελαστικό το κράτος με τους έλεγχους προς όφελος μιας μικρής ομάδας ανθρώπων», σημειώνει ο κ. Ζαχαριάδης.
Ο καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Σωφρόνης Κληρίδης αναφέρει ότι ένα σχέδιο προσέλκυσης επενδύσεων πρέπει να στοχεύει επενδύσεις που θα αυξήσουν την παραγωγικότητα και τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας και θα έχουν μακροπρόθεσμα οφέλη με ευρύ κοινωνικό αντίκτυπο.
«Οι επενδύσεις σε ακίνητα δεν πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις: Δεν είναι παραγωγικές επενδύσεις και τα οφέλη τους είναι βραχυπρόθεσμα και συγκεντρωμένα σε ένα μικρό κομμάτι της κοινωνίας. Ουσιαστικά χρησιμοποιείται δημόσιος πλούτος για να επωφελούνται μερικές επιχειρήσεις ανάπτυξης γης και κάποιοι μεσάζοντες», σημειώνει.
Σύμφωνα με τον κ. Κληρίδη, ο έλεγχος δέουσας επιμέλειας πρέπει να γίνεται από ανεξάρτητο οίκο και πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα δεν πρέπει να δραστηριοποιούνται ως πάροχοι υπηρεσιών για τους σκοπούς του σχεδίου.
«Η διαχείριση του σχεδίου είναι καλύτερα να γίνεται από ανεξάρτητη, εξειδικευμένη αρχή η οποία να προσφέρει υπηρεσίες στους επενδυτές ούτως ώστε να περιοριστεί η ανάγκη καταφυγής σε μεσάζοντες. Η αρχή αυτή θα πρέπει να λογοδοτεί για τα πεπραγμένα της παρέχοντας στοιχεία για το πρόγραμμα και τους αιτούντες. Η διαφάνεια είναι η καλύτερη απάντηση στην κριτική», επισημαίνει, προσθέτοντας ότι θα πρέπει να μπουν πολύ πιο αυστηροί περιορισμοί στη διαφήμιση του σχεδίου και να επιβάλλονται αυστηρές ποινές στους παραβάτες.
Ο αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα λογιστικής και χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου Ανδρέας Μιλιδώνης συμφωνώντας με τις πλείστες επισημάνσεις αναφέρει ότι σαν θέμα αρχής, τα διαβατήρια πρέπει να «κερδίζονται» και όχι απλά να «αγοράζονται».
Ο κ. Μηλιδώνης τάσσεται υπέρ της έμμεσης φορολογίας προς αποπληρωμή του δημόσιου χρέους και επενδύσεων σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα σε όσο το δυνατόν περισσότερους και βιώσιμους τομείς της οικονομίας. «Είναι σημαντικό επίσης να αποκαταστήσουμε το όνομα της χώρας μας, αφού έχει άμεσο αντίκτυπο και στον εγχώριο τραπεζικό τομέα», σημειώνει.
Τη σύσταση Ειδικού Ταμείου μέσω του οποίου τα έσοδα από το Κυπριακό Πρόγραμμα Επενδύσεων (ΚΠΕ) θα διοχετεύονται, με στοχευμένες επενδύσεις, σε τομείς αιχμής έρευνας, καινοτομίας και ανάπτυξης, καθώς και σε επενδύσεις με μακροχρόνιο αναπτυξιακό χαρακτήρα, εισηγείται, μεταξύ άλλων και το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας προς την κυβέρνηση.
