Στη τελική ευθεία υλοποίησης της μπαίνει η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σε λιγότερο από έναν μήνα το Γενικό Σύστημα Υγείας θα τεθεί σε εφαρμογή και θα αποτελεί μέρος της καθημερινότητας για όλους τους πολίτες. Το ΓεΣΥ έχει ως κύριο στόχο την παροχή ισότιμης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης προς όλους, την εκμηδένιση των λιστών αναμονής στα δημόσια νοσηλευτήρια, καθώς και την εξάλειψη του φαινομένου των ασθενών δύο ταχυτήτων.
Η εφαρμογή του χωρίζεται σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση του Συστήματος θα τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιουνίου του 2019 με την εξωνοσοκομειακή φροντίδα υγείας, ενώ σε πλήρη λειτουργία θα τεθεί από την 1η Ιουνίου του 2020 με την εισαγωγή της ενδονοσοκομειακής φροντίδας υγείας. Κατά την πρώτη του φάση, οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση στον προσωπικό τους ιατρό, σε ειδικό ιατρό, σε όλα τα φαρμακεία και σε κλινικά εργαστήρια, ενώ από τον Ιούνιο του 2020 θα έχουν τη δυνατότητα να επισκέπτονται τόσο τα δημόσια όσο και ιδιωτικά νοσηλευτήρια που θα ενταχθούν στο ΓεΣΥ.
Εισφορές
Προκειμένου να λειτουργήσει η πρώτη φάση του ΓεΣΥ, ήδη από τον περασμένο Μάρτιο οι πολίτες άρχισαν να καταβάλλουν τις εισφορές τους στον ταμείο του Συστήματος. Συγκεκριμένα, οι εργαζόμενοι ήδη κάθε μήνα καταβάλλουν ποσοστό 1,70% επί του ακαθάριστου εισοδήματός τους, οι αυτοτελώς εργαζόμενοι 2,55%, το κράτος 1,65% επί των αποδοχών κάθε δικαιούχου, ο συνταξιούχος 1,70% επί της σύνταξής τους, ο εισοδηματίας 1,70% επί του εισοδήματός του, ο αξιωματούχος 1,70% επί των αποδοχών του και ο εργοδότης 1,85% επί των αποδοχών του κάθε μισθωτού του.
Από τον Μάρτιο του 2020 και έπειτα, οι πολίτες θα αρχίσουν να καταβάλλουν ολόκληρες τις εισφορές τους ενόψει της πλήρους εφαρμογής του ΓεΣΥ (1η Ιουνίου 2020). Αναλυτικά, οι εργαζόμενοι θα καταβάλλουν ποσοστό 2,65% επί του ακαθάριστου εισοδήματός τους, οι αυτοτελώς εργαζόμενοι 4,00%, το κράτος 4,70% επί των αποδοχών κάθε δικαιούχου, ο συνταξιούχος 2,65% επί της σύνταξής του, ο εισοδηματίας 2,65% επί του εισοδήματος του, ο αξιωματούχος 2,65% επί των αποδοχών του και ο εργοδότης 2,90% επί των αποδοχών του κάθε μισθωτού του.
Στα 150 ευρώ το μέγιστο ποσό που θα καταβάλλουν οι ασθενείς για συμπληρωμές.
Προσωπικός ιατρός
Σε περιβάλλον ΓεΣΥ ο κάθε δικαιούχος του Συστήματος θα έχει τον προσωπικό του γιατρό (Π.Ι.), τον οποίο θα επισκέπτεται κάθε φορά που αντιμετωπίζει το οποιοδήποτε πρόβλημα με την υγεία του και θα είναι αυτός που θα διατηρεί στενή και μακροχρόνια σχέση με τον ασθενή, θα διαχειρίζεται και θα παρακολουθεί τον ιατρικό φάκελο του δικαιούχου, ενώ παράλληλα θα είναι ο πλοηγός του στο Σύστημα. Προσωπικοί ιατροί είναι αυτοί που έχουν ειδικευθεί στη γενική ιατρική, στην παθολογία, στη γηριατρική και στην παιδιατρική.
Οι Π.Ι. που έχουν ειδικότητα γενικής ιατρικής ή παθολογίας, θα εγγράφουν δικαιούχους που είναι από 15 μέχρι 65 ετών, ενώ οι πολίτες που έχουν συμπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας τους έχουν τη δυνατότητα να εγγραφούν σε Π.Ι. που έχουν ειδικευτεί στη γηριατρική. Σχετικά με τα παιδιά, αυτά μπορούν να εγγραφούν σε Π.Ι. με ειδικότητα παιδιατρικής. Συγκεκριμένα, τα παιδιά που είναι κάτω των 15 ετών υποχρεωτικά πρέπει να εγγράφονται στους Π.Ι. παιδιάτρους, ενώ από 15 μέχρι 18 ετών έχουν το δικαίωμα να εγγραφούν ή σε Π.Ι. παιδίατρο ή σε Π.Ι. παθολόγο ή γενικής ιατρικής. Ο συνολικός αριθμός πολιτών, που μπορεί να εγγράφεται στον κατάλογο προσωπικού γιατρού δεν μπορεί να υπερβαίνει ανά πάσα στιγμή τους 2.500 δικαιούχους. Όσον αφορά την επίσκεψη του δικαιούχου στον προσωπικό του ιατρό αυτή θα γίνεται δωρεάν μέχρι συγκεκριμένου αριθμού επισκέψεων. Συγκεκριμένα, ο πολίτης θα καλείται να καταβάλει το ποσό των 15 ευρώ για κάθε επιπλέον επίσκεψη που πραγματοποιεί στον Π.Ι. δεδομένου ότι θα υπερβεί το όριο δωρεάν επισκέψεων που έχει καθορίσει ο ΟΑΥ για κάθε ηλικιακή ομάδα πολιτών. Το όριο δωρεάν επισκέψεων στον Π.Ι. για κάθε ηλικιακή ομάδα έχει καθοριστεί ως εξής:
- 0 – 1 ετών – 10 επισκέψεις
- 1 – 3 ετών – 8 επισκέψεις
- 3 – 5 ετών – 7 επισκέψεις
- 6 – 10 ετών – 4 επισκέψεις
- 11 – 18 ετών – 3 επισκέψεις
- 18 – 40 ετών – 4 επισκέψεις
- 41 – 50 ετών – 6 επισκέψεις
- 51 – 65 ετών – 8 επισκέψεις
- >65 ετών – 10 επισκέψεις
Από την πιο πάνω ρύθμιση εξαιρούνται οι χρόνιοι ασθενείς, οι χαμηλοσυνταξιούχοι, οι λήπτες ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και τα παιδιά τους.
Ειδικοί ιατροί
Ειδικοί γιατροί (Ε.Ι.) είναι ιατροί με αναγνωρισμένη από το Ιατρικό Συμβούλιο Κύπρου ειδικότητα ή ειδικότητα και εξειδίκευση (π.χ. καρδιολογία, νευρολογία). Ο κάθε δικαιούχος θα έχει πρόσβαση στον ειδικό γιατρό με δύο τρόπους. Ο πρώτος τρόπος θα γίνεται με παραπεμπτικό είτε από τον προσωπικό ιατρό είτε από το νοσηλευτήριο (από 1/6/20). Αναλυτικότερα, όταν ένας ασθενής μεταβεί στον προσωπικό του ιατρό για εξέταση και αυτός διαγνώσει ότι η κατάσταση της υγείας του δικαιούχου χρήζει ειδικής φροντίδας, τότε θα του δίνει παραπεμπτικό για να επισκεφθεί ειδικό γιατρό της επιλογής του. Κατά την επίσκεψη στον ειδικό γιατρό ο ασθενής θα πρέπει να καταβάλει το ποσό των έξι ευρώ ως συμπληρωμή.
Ο δεύτερος τρόπος επίσκεψης του δικαιούχου στον ειδικό ιατρό θα γίνεται παρακάμπτοντας τον προσωπικό ιατρό. Συγκεκριμένα, πέραν από την πρόσβαση των δικαιούχων στον ειδικό γιατρό μέσω εξασφάλισης παραπεμπτικού από κάποιο άλλο παροχέα, οι δικαιούχοι θα μπορούν να επισκέπτονται απευθείας τον Ε.Ι., καταβάλλοντας το ποσό των 25 ευρώ (συμπληρωμή). Εξαίρεση, ωστόσο, σε αυτόν τον κανόνα αποτελεί η απευθείας πρόσβαση σε γυναικολόγους και μαιευτήρες από γυναίκες δικαιούχους που έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν θα καταβάλλεται η προαναφερθείσα συμπληρωμή. Η επιλογή του ειδικού ιατρού, σε κάθε περίπτωση, αποτελεί αποκλειστικό δικαίωμα του δικαιούχου. Το παραπεμπτικό αναφέρεται σε ιατρική ειδικότητα (π.χ. Καρδιολογία) και όχι ονομαστικά σε ιατρό και η επιλογή του ιατρού επαφίεται στον δικαιούχο, ο οποίος επικοινωνεί απευθείας με τον Ε.Ι. της επιλογής του, από αυτούς που είναι φυσικά συμβεβλημένοι με το ΓεΣΥ, για τη διευθέτηση ραντεβού. Από εκεί και πέρα, όταν το ΓεΣΥ μπει σε πλήρη εφαρμογή τον Ιούνιο του 2020, ο ειδικός γιατρός για τη διάγνωση ή και θεραπεία ενός περιστατικού θα μπορεί να παραπέμπει τους δικαιούχους στα νοσηλευτήρια (δημοσία ή ιδιωτικά) για την παροχή ενδονοσοκομειακής φροντίδας υγείας, σε κλινικά εργαστήρια, σε νοσηλευτές, αλλά και σε ειδική ομάδα ειδικών γιατρών για τη διεξαγωγή διαγνωστικών εξετάσεων.
Φάρμακα
Παντελώς αλλάζει το σκηνικό για τους Κύπριους πολίτες από την 1η Ιουνίου σχετικά με τα φάρμακα. Η εισαγωγή των φαρμακείων μαζί με την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας δίνει πλέον τη διευκόλυνση στους πολίτες να προμηθεύονται τα φάρμακά τους από το φαρμακείο της γειτονιάς τους, αντί από τα κρατικά φαρμακεία. Εξάλλου, η πλειοψηφία των κρατικών φαρμακείων θα κλείσει με την εφαρμογή του ΓεΣΥ. Σημειώνεται, ωστόσο, πως τα μόνα φαρμακεία του δημόσιου τομέα που θα παραμείνουν ενεργά θα είναι αυτά που βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές και δεν καλύπτονται από κάποιο ιδιωτικό υποστατικό.
Επιπρόσθετα, με το κλείσιμο των δημόσιων φαρμακείων το κράτος θα εξοικονομήσει χρήματα από την αλόγιστη σπατάλη που γινόταν μέχρι σήμερα σχετικά με τη χορήγηση φαρμάκων. Από εκεί και πέρα, σε περιβάλλον ΓεΣΥ ο κάθε δικαιούχος μετά από συνταγή που θα λαμβάνει είτε από προσωπικό είτε από ειδικό γιατρό, θα μπορεί να προμηθεύεται το φάρμακό του από το πλησιέστερο φαρμακείο με μόλις 1 ευρώ (συμπληρωμή). Αυτό θα συμβαίνει γιατί το ΓεΣΥ θα καλύπτεται εξολοκλήρου μία ετικέτα από κάθε είδος φαρμάκου, όπως άλλωστε συμβαίνει και στα πλείστα Συστήματα Υγείας. Στην περίπτωση, όμως, που ο δικαιούχος επιλέξει άλλη από εκείνη που υπάρχει στη λίστα φαρμάκων του ΓεΣΥ, η οποία δεν καλύπτεται πλήρως από το Σύστημα, τότε θα πρέπει να πληρώσει τη διαφορά του φαρμάκου που επέλεξε από αυτό που καλύπτεται πλήρως. Για παράδειγμα, αν το φάρμακο που καλύπτει πλήρως το Σύστημα κοστίζει 5 ευρώ και το αντίστοιχο φάρμακο που επέλεξε ο δικαιούχος κοστίζει 8 ευρώ, τότε ο πολίτης θα πληρώσει 3 ευρώ που είναι η διαφορά τους συν το 1 ευρώ της συμπληρωμής. Δηλαδή ο δικαιούχος θα κληθεί να καταβάλει συνολικά 4 ευρώ.
Συμπληρωμές
- €6 για επίσκεψη στον ειδικό ιατρό (με παραπεμπτικό).
- €25 για απευθείας πρόσβαση στον ειδικό γιατρό.
- €6 για επίσκεψη σε νοσηλευτή ή μαία.
- €15 για κάθε επίσκεψη στον προσωπικό ιατρό (όταν ξεπεράσει είτε το παιδί είτε ο ενήλικας το καθορισμένο όριο επισκέψεων).
- €10 ανά εξέταση για τις διαγνωστικές εξετάσεις (αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία κ.λπ.).
- €10 για επίσκεψη σε νοσηλευτήριο για τη λήψη υπηρεσιών φροντίδας υγείας σε περιπτώσεις ατυχημάτων και επειγόντων περιστατικών
- €1 ανά συσκευασία φαρμάκων
- €1 για εργαστηριακή εξέταση ή ομάδα εργαστηριακών εξετάσεων (η συνολική μέγιστη δυνατή χρέωση ανά κατηγορία εργαστηριακών εξετάσεων είναι €10)
- €10 για επίσκεψη σε επαγγελματίες υγείας (π.χ. φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές κ.ά.)
Στις περιπτώσεις που οι υπηρεσίες φροντίδας υγείας παρέχονται στο πλαίσιο ενδονοσοκομειακής φροντίδας υγείας δεν θα καταβάλλεται συμπληρωμή, ενώ για κάθε δικαιούχο έχει καθοριστεί ένα μέγιστο ετήσιο ποσό συμπληρωμής έτσι ώστε να διασφαλίζεται η προστασία των ευάλωτων ομάδων και η απρόσκοπτη πρόσβαση του πληθυσμού στις υπηρεσίες φροντίδας υγείας. Το μέγιστο ετήσιο ποσό συμπληρωμής για τους λήπτες Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, τους χαμηλοσυνταξιούχους και τα παιδιά κάτω των 21 ετών ανέρχεται στα €75 και για τον υπόλοιπο πληθυσμό στα €150.
